Klimaatverandering houdt de hele wereld inmiddels bezig en alle landen zijn op zoek naar een oplossing, zodat ook onze volgende generaties een leefbaar klimaat houden. Klimaatvervuiling door CO2-uitstoot, ontbossing, plastic afval, voedselverspilling en bodemvervuiling zorgen voor gigantische problemen, maar toch zijn er voldoende mogelijkheden om klimaatverandering tegen te gaan. In dit artikel leggen we uit hoe klimaatverandering tot stand komt en wat de huidige stand van zaken is rondom de opwarming van de aarde.
Opwarming van de aarde
Oorzaken van van klimaatverandering
Door het vele gebruik van fossiele brandstoffen, het grootschalig kappen van bos, de groeiende veestapels en het steeds meer consumeren van vlees zit er maar liefst 40% meer koolstofdioxide in de lucht dan 2,5 eeuw geleden. De mens neemt steeds meer ruimte in en is daarmee een belangrijke veroorzaker van klimaatverandering. Ondanks dat dit voor niet iedereen een vaststaand feit is heeft de wetenschap dit inmiddels bewezen. Daarbij is wel belangrijk een meting over een langere periode (+/- 30 jaar) uit te voeren om een goed beeld te krijgen over de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering.
Uitstoot broeikasgassen door fossiele brandstoffen
Door het jarenlange gebruik van fossiele brandstoffen, fossiele energie en de toenemende behoefte om te consumeren neemt de uitstoot van broeikasgassen toe. Hierdoor warmt de aarde snel op en wordt onze lucht en klimaat vervuild, waardoor ons klimaat verandert. De schadelijke gassen zijn onder andere; methaan, Co2, ammoniak en stikstof.
Ontbossing door bomenkap
We kappen zo’n 15 miljard bomen om per jaar wat neerkomt op maar liefst 500 bomen per minuut. Bomen zijn enorm belangrijk voor de mens, omdat deze CO2 opnemen en juist zuurstof uitstoten. De belangrijkste “longen” voor de mensheid is het Amazonegebied en dit enorme regenwoud zorgt voor zo’n 20% van de zuurstof die de mens inademt en vertegenwoordigt inmiddels meer dan de helft van het overgebleven regenwoud op aarde. Sinds 1950 is de mens gestart met het ontbossen van dit Amazonegebied, waardoor al 20% ervan verloren is gegaan. Zo’n 80% van het gekapte gebied wordt gebruikt voor landbouw, maar ook natuurbranden en aangestoken branden zorgen ervoor dat het regenwoud in rap tempo verdwijnt.
Invloed van de mens op het klimaat
De grote vraag is hoeveel invloed de mens heeft op de natuur en of we dit ook kunnen omkeren? Zo’n 98% van de klimaatwetenschappers noemt de mens als grootste en belangrijkste veroorzaker van klimaatverandering. In onderstaande grafiek is goed te zien hoe de bewustwording hiervan door de jaren heen is veranderd. De zwarte stippen staan voor gedane studies en onderzoeken naar de oorzaak van de opwarming van de aarde.
Gevolgen van klimaatverandering
Afname wilde dieren en planten door klimaatverandering
De gevolgen van de groeiende uitstoot van schadelijke gassen en ontbossing zien we pas over tientallen jaren. Op dit moment voelen we de consequenties van de uitstoot van 100 jaar geleden. Zo is het aantal planten en wilde dieren tussen 1970 en 2020 met maar liefst 69% afgenomen en het einde van die afname is nog lang niet in zicht. Het Wereld Natur Fonds (WNF) deelt jaarlijks een rapport van de huidige stand van zaken.
Smeltende ijskappen Antarctica en Groenland
Sinds het begin van de jaren 90 is de snelheid waarmee het ijs smelt met 57% gestegen zo berekenden onderzoekers onder leiding van de Universiteit in Leeds begin 2021. De stijging van 0,8 naar 1,2 biljoen ton smeltend ijs per jaar komt door het versnelde smelten van gletsjers en ijskappen op vooral Antarctica en Groenland. Tussen 1994 en 2017 verdween er totaal al 28 biljoen ton ijs op beide locaties. Als Antarctica zoveel ijs verliest dat de zeespiegel gemiddeld 100 cm stijgt dan stijgt het water voor de kust van Nederland met 120 cm. Als in Groenland hetzelfde gebeurt dan stijgt de oppervlakte van de Noordzee nog eens met 49 cm. De wetenschappers publiceerden hun studie in het tijdschrift The Cryosphere die insloeg als een bom binnen de wereld van de wetenschap.
Loerend gevaar: permafrost Rusland
In het noorden van Rusland is een andere zorgwekkende ontwikkeling gaande. Daar ontdooien enorme lagen permafrost (bevroren grond), waardoor eeuwenoude overblijfselen van Siberische megafauna vrij komt. Hiermee komt ook extreem veel methaan vrij dat 80 keer schadelijker is dan CO2.
Stijging zeespiegel wereldwijd en Nederland
Drinkwatertekort dreigt wereldwijd
We merken er in Nederland misschien nog weinig van, maar er is een steeds dreigender wereldwijd watertekort. Uit het rapport van Unicef blijkt dat 36 landen al te maken hebben met een extreem tekort aan water. Vooral landen in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika kennen veel problemen op dit gebied. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verwacht dat tegen 2025 de helft van de wereldbevolking leeft in gebieden met een structureel watertekort.
Cijfers & onderzoek klimaatverandering
Mondiale temperatuur op aarde
Met opwarming van de aarde verstaan we de stijging van de mondiale temperatuur vanaf de 19e eeuw. Sinds 1880 is de temperatuur met gemiddeld 0,9 graden gestegen. In het huidige tempo zal dit volgens recente onderzoeken in het jaar 2100 verdubbeld zijn naar 1,8 tot 6 graden Celsius. Deze stijging lijkt op het eerste gezicht klein, maar heeft enorme gevolgen voor het klimaat en dus de leefkwaliteit op aarde.
Temperatuur in Nederland stijgt
Het gemiddeld temperatuur per jaar in Nederland kent een stijgende trend en lag in 2019 zo’n 2,1 graden hoger dan ruim een eeuw geleden in 1907. De laatste 25 jaar was de temperatuursstijging gemiddeld 0,04 graad per jaar. Het warmste jaar uit de Nederlandse geschiedenis was 2014 samen met 2020. De data na 2019 is nog niet gepubliceerd door het PBL of CBS.
Dag van overschrijding grondstoffen
Global Footprint Network (GFN) houdt elk jaar bij op welke dag de mens meer grondstoffen, energie en brandstoffen heeft verbruikt dan de aarde in een jaar kan vernieuwen. Dit kantelpunt noemen we de Overshoot Day of De Dag van Overschrijding. De Nederlandse dag van overschrijding viel in 2023 viel al op 12 april, wat betekent dat we maar liefst 263 dagen de aarde aantasten in haar reserves die ze niet kan vernieuwen. In 2022 was dit aantal dagen gelijk aan dit jaar en dat is voor het eerst, want in 2021 leefden we 248 dagen in overschrijding en in 2020 waren dat er 232. Wereldwijd viel de Dag van Overschrijding op 3 augustus, 4 dagen later dan het jaar ervoor.
Verbruik in aarden per jaar
Global Footprint Netwerk berekent ook hoeveel aarden we als mens nodig hebben om te voorzien in de energiebehoefte van dat jaar. Wereldwijd is het sinds 2010 redelijk stabiel met 1,7 aarden per jaar. Voor Nederland hangt het aantal aarden dat we verbruiken de laatste jaren rond de 4.
Bereken je ecologische voetafdruk!
Het GFN maakt diverse berekeningen van de invloed die de mensheid heeft op onze aarde. De Ecologische Voetafdruk (footprint) wordt vergeleken met de biocapaciteit en het vermogen van de aarde, om onze afval (o.a. CO2) te absorberen. De Overshoot Day markeert de dag waarop onze ecologische voetafdruk, de biocapaciteit van de aarde overschrijdt.
Klimaatverandering in beeld
Wist je dit over klimaatverandering?
10% van de jaarlijkse Nederlandse CO2-uitstoot komt door voedselverspilling
68% van de Nederlanders verspilt weleens voedsel. 11,5 miljoen kilo goed voedsel gaat daardoor verloren
21% van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot komt door zuivel- en vleesproducenten
In de afgelopen 50 jaar nam de populatie wilde dieren met maar liefst 69% af
30% van het land wordt wereldwijd gebruikt voor landbouw
Veelgestelde vragen over klimaatverandering
Veroorzaakt de mens klimaatverandering?
Ja, inmiddels is wetenschappelijk bewezen dat de mens een zéér grote en belangrijke bijdrage levert aan klimaatverandering. Maar dat betekent dat we het ook zelf kunnen omkeren.
Waarom moeten we minder CO2 uitstoten, dit hebben we toch nodig?
Dat klopt, maar teveel CO2 is dan weer niet goed! Als er geen CO2 in de lucht zou zijn dan was het gemiddeld -55 graden op aarde, maar teveel CO2 in de lucht zorgt juist voor opwarming van de aarde. En beiden zorgen ervoor dat ons klimaat voor de mens niet meer leefbaar is.
Waarom is ontbossing erg?
Bomen nemen CO2 op, waardoor de temperatuur van de aarde stabiel blijft. Daarnaast geven bomen zuurstof terug aan de mens. Ook leven er veel wilde dieren en planten die door ontbossing verdwijnen.
Stijgt de zeespiegel?
Ja, door smeltende ijskappen in Groenland en Antarctica stijgt de zeespiegel. Dit komt door de opwarming van de aarde.
[was-this-helpful theme=5]
